Kıdem Tazminatı Nedir? Kimler Alabilir?

Kıdem Tazminatına Hak Kazanmanın Koşulları Nelerdir?

Tazminata hak kazanmanın bazı koşulları mevcuttur. Bunlar şunlardır: 

• Belirli iş yerinde 1 yıl süreyle çalışılması. Bu 1 yıllık vakit aynı zamanda işçinin alacağı tazminat belirlenirken kullanıldığı için çok önemlidir. 
• Sözleşmeli, sürekli ya da sigortasız işçi olmak. İşçini iş yerinde hangi statüde çalıştığı önemli değildir. İş yerinde çalışması yetmektedir tazminata hak kazanmak için.
• İş yeri ile ilişiğin kesilmesi. İşçinin bu tazminata hak kazanabilmesi için iş yeri ile ilişiğin kanunda belirtilen koşullarda kesilmesi gerekir. 
• Yasalarla belirlenen miktar. İşçinin alacağı tazminat yasalarla belirlenmektedir ve bu miktarın dışına çıkılamaz.

Kıdem Tazminatı Tavan Ne Demek?

Tazminat Tavanı, işçinin tazminat miktarının belli bir maksimum limitini ifade etmektedir. Bu limit, yasalar tarafından belirlenmiş olabilir ve işçinin iş yerinde geçirdiği süre ile doğru orantılı olmayabilir. Kıdem tazminatı tavanı, işçinin alabileceği maksimum kıdem tazminatı miktarını sınırlandırmaktadır. 

Örneğin, 2023 Ocak ayında yapılan yeni bir düzenleme ile beraber bu tavan sayısı işçinin mevcut iş yerinde geçirdiği her bir sene için 19.982,83TL olarak belirlenmiştir. Bu tavan, iş yerinde geçirdiği süre ne kadar uzun olursa olsun işçinin alabileceği maksimum kıdem tazminatı miktarını belirler. Bu tavanın amacı işverenlerin maliyetlerini sınırlamak ve işçilerin haklarını koruyabilmektir.

Yıllara Göre Kıdem Tazminatı Tavan Ücretleri Ne Kadar?

Tazminat yıllara göre enflasyonla doğru orantılı bir şekilde artış göstermiştir. Kıdem tazminatına yapılan en büyük zam 13/01/2023 tarihinde yürürlüğe giren genelgeyle beraber yapılan 4.611,43 TL tutarındaki zamdır. Tazminat tavan miktarı her sene Ocak ve Temmuz ayında yürürlüğe giren genelgeyle birlikte enflasyonla doğru orantılı bir şekilde yükseltmektedir. Son olarak 13/01/2023 tarihinde zam gelmiştir. 01/01/2005 tarihinde belirlenen tavan miktarı 1.648,90 YTL iken günümüzde bu tutar 19.982,83 TL’dir.

Aynı İş Yerinde 10 Yıl Çalışan Kıdem Tazminatı Alabilir mi?

Türkiye’de çalışan bir kişinin kıdem tazminatı hakkı kazanması için aynı iş yerinde 1 yıl süreyle çalışması gerekmektedir. Aynı iş yerinde 10 yıl boyunca çalışan kişi, çalıştığı süre boyunca verdiği emeklerin karşılığı olarak iş yerinden ayrılma, emeklilik gibi durumlarda iş yerinden alacağını alabilir. Alacağı tazminatın miktarının tavan ve taban seviyeleri yasalar tarafından belirlenmiş olup, bu miktarın altında ya da üstünde herhangi bir miktar alamaz.

10 yıllık işçi istifa ederse tazminat alır mı?

10 yıllık bir işçi istifa ederse kıdem tazminatı alma hakkını kazanması için istifasının kendi kusuru sonucu olmaması gerekiyor. Kanunda bu durum işçinin kusuruyla sona ermemesi ya da iş verenin kusuruyla bitmesi olarak belirtilmektedir. Ayrıca işçi istifa ediyorsa bunu haklı bir nedene de dayandırmak zorundadır. Çünkü kıdem tazminatı, işçinin iş yerinde geçirdiği süre boyunca alabileceği bir maddi ödemedir ve belirli haller dışında işten ayrılma sebebi ne olursa olsun hak kazandığı için, işten çıkarılma, istifa, emekli olma gibi durumlar içinde alınabilir.

Kıdem Tazminatına Dahil Olmayan Ödemeler Nelerdir?

Dahil edilmeyen ödemeler arasında yıllık izin ücreti, yıllık prim, yemek ödemesi, ulaşım ödemesi, ek ücretler, yol ücreti, yıllık performans primi, yıllık yolculuk ücreti, aşırı mesai ödemesi, bir kereye mahsus ikramiyeler ve diğer benzer ödemeler bulunur. Bu ödemeler, işveren tarafınca işçiye yapılan ek ödemelerdir ve kıdem tazminatı hesaplamasında dahil edilmezler.

Kıdem Tazminatı Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

Tazminat’ta  zamanaşımı süresi, işçinin işten ayrılmasından itibaren geçen süredir. Bu süre işçinin işten ayrılışından itibaren 5 yıl içinde davacı tarafından başvurulması gerekmektedir. Eğer işçi 5 yıl içinde dava açmazsa, kıdem tazminatı hakkı zamanaşımına uğrar ve işçi daha sonra dava açamaz. Bu düzenleme 12/10/2017 tarihinde yapılan değişiklik sonucu 10 yıldan 5 yıla düşürülerek belirlenmiştir.

İşçi Hangi Hallerde Kıdem Tazminatı Alamaz?

İşçi, işverenin işten çıkarma sebeplerinden bazıları sebebi ile bu tazminatı almayabilir. Örneğin;

• İşçinin iş yerinde 1 yıldan daha kısa bir vakit boyunca çalışması.
• İşçinin iş yerinde yaptığı kötüye kullanım, yolsuzluk, hile, usulsüzlük, keyfi işten çıkarma gibi nedenlerle işten çıkarılması durumunda kıdem tazminatı alamaz.
• İşçinin iş yerinde yaptığı ciddi ihmalkarlık, görevlerini yerine getirmeme, uyulması gereken kuralları ihlal etme gibi nedenlerle işten çıkarılması durumunda kıdem tazminatı alamaz.
• İşçinin iş yerinde yaptığı ciddi suçlar, yasalara aykırı davranışlar gibi nedenlerle işten çıkarılması durumunda kıdem tazminatı alamaz.
• İşçinin iş yerinde yaptığı iş yerine zarar verme, malzeme ve ekipmanları kullanma hataları gibi nedenlerle işten çıkarılması durumunda kıdem tazminatı alamaz